Dit artikel is de vertaling van het Engelstalige artikel “European Migration: Crisis and Consequences” van John Meakin, verschenen in het Tomorrow's World magazine van maart-april 2016.


“Europa heeft binnenkort meer fysieke barrières aan zijn nationale grenzen dan tijdens de Koude Oorlog. De voortgaande vluchtelingencrisis, in combinatie met het conflict van Oekraïne met Rusland, zorgde er in 2015 voor dat overheden de bouw planden en  uitvoerden van grensmuren en veiligheidshekken in het hele continent…. Sinds de val van de Berlijnse Muur hebben ruim 40 landen in de wereld hekken gebouwd tegen meer dan 60 van hun buren. De meeste hebben als rechtvaardiging veiligheidszorgen en het voorkomen van illegale migratie genoemd.”

“Meer buren maken meer hekken.” – The Economist, 7 januari 2016

Verontrustende en verschrikkelijke beelden van een buitengewoon modern fenomeen blijven onze tv-schermen overheersen en in onze herinnering rondspoken: de massamigratie van honderdduizenden wanhopige mensen die uit door oorlog verscheurde islamitische landen hun weg forceren naar Europa – een migratie die geen tekenen geeft te zullen stoppen.

Kleine opblaasbare rubberboten, volgepakt met gevaarlijk veel migranten die de dood trotseren, steken de Middellandse Zee en de Egeïsche Zee over; menigten van gefrustreerde en hongerige mensen, uitermate verbolgen door pogingen van functionarissen om hen in bedwang te houden en te beheersen; lange rijen migranten die vastbesloten langs wegen en paden voortploeteren, over velden en langs spoorlijnen; woedende migranten die worden tegengehouden door prikkeldraadversperringen die hun weg naar de vrijheid blokkeren; de emotionele opluchting bij gegriefde vaders en radeloze moeders, samen met hun dierbare kinderen om eindelijk op veilige grond te zijn.

Wie kan april 2015 vergeten, toen vijf boten met bijna 2000 migranten bij Lampedusa (een Italiaans eiland ten zuidwesten van Sicilië) zonken en 1200 mensen verdronken? Of 27 augustus, toen op een snelweg in Oostenrijk een verlaten en stinkende vrachtauto werd aangetroffen met 71 dode migranten, inclusief verscheidene kinderen? Of het schrijnende beeld in september van het levenloze lichaam van de kleine Alan Kurdi, het 3-jarige Syrische jongetje dat aan de kust van de Middellandse Zee bij het Turkse Bodrum was aangespoeld?

Bijna 4000 mensen verdronken op dramatische wijze in 2015 in hun strijd om Europa te bereiken. Mensensmokkelaars en de georganiseerde misdaad speelden een grote rol in deze lucratieve, illegale verplaatsing van mensen, met weinig aandacht voor hun veiligheid. Toch blijft er een onophoudelijke, schijnbaar niet te stoppen vloedgolf van mensen naar Europa komen.

In 2015 kwamen er meer dan één miljoen mensen langs illegale wegen hoofdzakelijk via de EU-landen Griekenland, Bulgarije en Italië (en sommigen via Spanje, Malta en Cyprus). In januari toonde de stroom (50.000 per maand) geen tekenen van afname toen het weer verslechterde, de temperatuur daalde, mensen ziek werden en vele anderen verdronken. De VN heeft voorspeld dat er in 2016  toch waarschijnlijk nog een miljoen mensen zal komen, terwijl de EU-Commissie suggereerde dat het er wel 3 miljoen meer zouden kunnen zijn.

De media bestempelden 2015 weinig verrassend als het Jaar van de Migrant, toen een ware exodus van Bijbelse proporties de krantenkoppen bleef domineren. De migratie naar Europa werd feitelijk een tsunami van wanhopige mensen die, gesloopt door de ontsnapping aan het geweld en de ontberingen in hun geboortelanden, op zoek waren naar een beter leven voor zichzelf en hun gezin

Deze massamigratie is Europa’s allesbepalende politieke probleem geworden en creëert enorme spanningen, grote politieke verdeeldheid en aanhoudend gekibbel over hoe de crisis het beste kan worden aangepakt en opgelost. En begrijpelijkerwijs doet het belangrijke vragen rijzen. Waarom vindt deze grote migratie plaats en wat zijn de oorzaken ervan? Op welke manieren zal onder haar invloed Europa veranderen? En kunnen wij deze buitengewone verplaatsing van mensen in een bredere Bijbelse context plaatsen? Dit zijn de vragen die wij in de rest van dit artikel zullen onderzoeken.

Anatomie van een moderne exodus

Er is altijd een normaal niveau van legale en beheerste immigratie naar de landen van Europa geweest, maar deze huidige migratie is heel anders en gaat voorbij aan de normale immigratieprocedures. Het gaat alleen maar om afwijkende, illegale immigranten die hopen met de moed der wanhoop niet te worden afgewezen. De migratie maakt deel uit van een voortgaande en verergerende crisis – het gaat deels om echte vluchtelingen die vluchten voor hun leven en deels om economische migranten die op zoek zijn naar een welvarender leven.

Tussen 2007 en 2011 poogden grote aantallen illegale immigranten uit het Midden-Oosten, Afrika en Zuid-Azië via Turkije en Griekenland Europa te bereiken, maar de constructie van een grenshek tussen deze twee landen sloot doeltreffend de deur voor die route. Bootreizen werden toen de norm voor migranten die wanhopig streefden naar een veiliger, vrediger en welvarender leven elders. Vooral de nasleep van de Libische Revolutie in 2011 genereerde een opvallende toename in migrantenverkeer vanaf de Libische kust over de Middellandse Zee naar Italië – een route die als de dodelijkste ter wereld wordt beschouwd.

Na een opzienbarende schipbreuk van een migrantenschip bij Lampedusa in 2013, die resulteerde in meer dan 360 doden, stelde de Italiaanse overheid een grote marineoperatie in om drenkelingen te zoeken en te redden. Nadat deze operatie de beschikbare fondsen van Italië uitgeput had, nam de EU-grensbewaking Frontex de taak over. Beide operaties werden echter gehinderd door gebrek aan geld, aangezien sommige EU-lidstaten bezwaar maakten op grond van de vrees dat de operaties nog meer mensen zouden aanmoedigen de gevaarlijke overtocht te maken, wat tot nog meer tragische en onnodige doden zou leiden. In 2015 besloot de EU in de Middellandse Zee een nieuwe grensbewakingsoperatie te beginnen ten einde het probleem effectiever aan te pakken.

Desondanks en ondanks de sterke vermindering van het Middellandse-Zeeverkeer vanuit Noord-Afrika omdat betere wegen om Europa te bereiken werden gevonden, bleven de aantallen migranten massaal toenemen. De route die momenteel de voorkeur heeft gaat via Turkije per boot naar Griekenland, en vandaar over land door zuidoost Europa. Velen hebben voorkeurbestemming Duitsland, vooral nadat kanselier Angela Merkel verklaarde dat haar land een opendeurpolitiek zou voeren en iedereen die wilde komen zou accepteren. Het verbaast dus niet dat de toestroom van migranten dramatisch versnelde naarmate het nieuws zich verspreidde. Het vertegenwoordigde een kans van eens in je leven op een frisse start en een meer welvarende toekomst.

Een stevige greep op de aantallen krijgen kan verwarrend en bijzonder moeilijk zijn naarmate de crisis zich snel blijft uitbreiden, maar de laatste cijfers op het moment dat dit wordt geschreven wijzen erop dat in 2015 821.000 migranten via Griekenland zijn aangekomen, bijna allemaal per boot. Nog eens 150.000 kwamen aan in Italië, eveneens per boot, terwijl ruim 30.000 mensen over land van Turkije via Bulgarije reisden. Voor het merendeel komen zij uit door oorlog verwoeste, failliete maatschappijen waar de competente en op basis van consensus samengestelde regering is ingestort om te worden vervangen door bom en kogel, en waar haat en vijandschap op grote schaal bloeien.

Onderliggende oorzaken

De voortgang van de zogenoemde Arabische Lente over heel Noord-Afrika, die in december 2010 in Tunesië begon, vervolgens oversloeg naar Libië, Egypte, Jemen, de Golfstaten en ten slotte naar Syrië, leidde in elk van deze landen tot een uitgebreid intern conflict en in sommige gevallen tot de val van de regering. Wat begon als protest tegen armoede en stijgende voedselprijzen in Algerije, tegen het autocratische bewind in Libië (leidend tot de ondergang van kolonel Khadhaffi) en in Egypte met de verdrijving van president Hosni Moebarak in 2011, werd al gauw een strijd om de islamitische ziel en bracht een serie crises in deze landen op gang.

De voortdurende verdere inzakking van Afghanistan en Irak, evenals conflicten op het Afrikaanse continent in Somalië, Soedan, Eritrea en Nigeria, hebben ook bijgedragen aan de migratie. De gebeurtenissen in Syrië hebben echter het grootste aantal migranten ontketend.

Wat in 2011 begon als een burgeropstand werd al snel een gewapende rebellie en liep toen uit op een regelrechte burgeroorlog. In 2013 vormden jihadgroepen de extreme Soeni Islamitische Staat (IS) en vestigden in het noorden van Syrië een islamitisch kalifaat dat zich uitstrekte tot in Irak. Dit droeg veel bij aan het geweld, de onderdrukking en de angsten van de mensen. In 2015 nam het totale geweld toe, toen Turkije zich aansloot bij de strijd in de lucht tegen Assad en Rusland tussenbeide kwam met een luchtmacht om Assad te steunen in zijn strijd tegen zowel IS als het groeiende coalitie van het Vrije Syrische Leger. Wat was begonnen als een belangrijke door de V.S. geleide militaire coalitie voor luchtbombardementen in Irak breidde zich al spoedig uit naar Syrië in een poging het kalifaat van de barbaarse Islamitische Staat in Syrië en Irak te vernietigen, tot dan de noodzaak vermijdend om grondtroepen in te zetten.

Tegen het einde van 2015 waren er in de oorlog zo’n 250.000 Syriërs omgekomen. Volgens sommige schattingen zijn er niet minder dan 9 miljoen Syriërs uit hun huis verdreven en 4 miljoen die het land hebben verlaten – 2 miljoen naar Turkije; meer dan een miljoen naar Libanon en 630.000 naar Jordaanse vluchtelingenkampen. Het is uit deze rampzalige realiteit dat mensen naar Europa vluchten voor een nieuwe start in hun leven.

Invloed op de Europese Unie

Dit alles heeft het potentieel Europa op vele manieren te veranderen, waarvan sommige tamelijk voor de hand liggend zijn, maar andere moeilijker te voorspellen. Het is echter duidelijk dat de migrantencrisis het voortbestaan van de EU in haar huidige vorm bedreigt.

In navolging van kanselier Merkels voorbeeld van medeleven is Duitsland naar voren gekomen als zorgzamer, gastvrijer, zelfbewuster en sterker en dit heeft een positief effect op andere EU-landen gehad. Positief of niet, de druk op huisvesting, sociale dienstverlening, onderwijs en de beschikbare werkgelegenheid is echter duidelijk en zal alleen nog maar zwaarder worden. De crisis zorgt voor toenemende kritiek wegens het al te zacht zijn voor migranten. Kanselier Merkel speelt met vuur en heeft haar beleid moeten versterken. Als dingen de verkeerde kant opgaan, zoals heel goed kan gebeuren, kan het Duitse electoraat zich tegen haar keren.

De EU en Duitsland zullen de migrantenstroom radicaal moeten afremmen voordat de EU uit zijn voegen barst. Aanvankelijk werd iedere Syrische migrant automatisch geclassificeerd als vluchteling die asiel verdient, maar dit kan heel snel veranderen naarmate Europese landen in verzet komen tegen de overweldigende aantallen vluchtelingen. Harder en sneller beleid wordt ingevoerd bij het registreren, indelen en plaatsen van migranten en het aanscherpen van de sociale uitkeringen. Economische migranten die grotere welvaart zoeken in plaats van een toevluchtsoord, vooral degenen die uit grotendeels veilige gebieden komen, wordt in toenemende mate asielstatus geweigerd en zij worden naar elders doorverwezen. Migranten die, zoals verscheidene honderden bij de jaarwisseling in diverse Duitse steden, de wet aan hun laars lappen met beroving en seksuele agressie worden niet getolereerd.

Wat we zien is het begin van veel strengere maatregelen om de buitengrenzen van de EU te versterken. Wil de bijna heilige vrije beweging van mensen door Europa gehandhaafd blijven (d.w.z. het Schengenverdrag van een paspoortvrij, grenzenloos gebied dat door 26 Europese landen wordt gedeeld), dan moeten er veilige buitengrenzen zijn. Als de grenzen niet veilig kunnen worden gemaakt, zullen er migranten blijven binnenstromen en de nationale stabiliteit bedreigen, wat ertoe kan leiden dat de EU uit elkaar wordt gescheurd. We hebben al een tijdelijke opschorting van het Schengenverdrag gezien, met het oprichten van nationale grenshekken, en het instellen van strengere nationale grenscontroles. Groot-Brittannië (een eiland en geen lid van Schengen) bijvoorbeeld heeft bijna volledig de migranten vanuit Frankrijk via Calais en de Kanaaltunnel geblokkeerd, terwijl het wel migranten direct uit vluchtelingenkampen in en om Syrië accepteert.

De EU wil een gecentraliseerd quotasysteem voor migranten oprichten waardoor het aantal migranten eerlijker wordt verdeeld over de lidstaten, maar dit is op veel tegenstand gestuit. Hoe de EU dit netelige onderwerp zal aanpakken zal bepalen of de EU in haar huidige vorm blijft bestaan of niet. De uitdaging van het evenwichtig financieren van de migrantencrisis is eveneens een heet hangijzer, met antwoorden die tussen de lidstaten ver uiteenlopen.

De meeste migranten die de EU binnenkomen zijn moslims. De toevoeging van mogelijk één tot drie miljoen moslims binnen het gebied van de EU houdt enorme politieke, sociale en veiligheidsconsequenties in. De meeste moslims zijn natuurlijk gezagsgetrouwe en verantwoordelijke mensen die hard werken en oprechte burgers zijn. Maar evengoed zal het tijd kosten zich aan het leven in de EU aan te passen en om in te burgeren. Een kleine minderheid heeft echter wellicht meer extreme opvattingen. Een belangrijke les van de verbijsterende wreedheid in Parijs was dat sommige terroristen zich voordoend als migranten Europa waren binnengekomen. Is Europa onbewust bezig het vuur van toekomstige terroristische gewelddaden op te stoken? Deze mogelijkheid houdt ongetwijfeld sommige functionarissen ’s nachts wakker en zal een uiterste waakzaamheid vergen.

Nog een urgente politieke prioriteit is hoe de EU de fundamentele problemen kan aanpakken in de thuislanden van de migranten, welke landen de migrantencrisis in de eerste plaats hebben veroorzaakt. Dit vereist een heel duidelijke visie, helder denken en kan waar nodig substantiële economische en zelfs militaire bijstand met zich meebrengen. Verwacht in de komende maanden dan ook meer EU-, en meer Duitse initiatieven op dit gebied.

In september 2015 gaf Jean-Claude Juncker, de voorzitter van de Europese Commissie, in zijn toespraak tot de Unie vooruitziende en breed opgezette commentaren over de richting en het toekomstige optreden van de EU. Hij riep op tot meer politiek, meer Europa en meer Unie. Hij riep op tot veel meer hervormingen, snellere vooruitgang op veel fronten en een beter management – in het bijzonder van de migrantencrisis. Ter sprake kwamen maatregelen voor een sterkere munt, een meer concurrerende economie, een sterkere aanwezigheid in de wereld en een eerlijke overeenkomst voor het Verenigd Koninkrijk. Vergevorderde EU-plannen waarover nog weinig bekend gemaakt is en die tot 2017 geheim worden gehouden, behelzen een belangrijke voorziening middels een verdrag die een binnenkern van landen bepaalt die zich kunnen vinden in het idee van een federaal Europa, en een buitenrand van landen met een lossere regeling. Europa verandert snel en de migrantencrisis is een belangrijke katalysator voor een dergelijke verandering geworden.

Het Verenigd Koninkrijk, dat buitengewoon gevoelig is voor de kwestie van immigratie, zal 23 juni 2016 een referendum houden over het wel of niet deel blijven uitmaken van de EU. Het mogelijke Britse vertrek zou een enorme impact op de EU hebben, evenals op het Verenigd Koninkrijk zelf. Een Britse uittreding of exit (Brexit genoemd) zou waarschijnlijk de oproep van de Schotse nationalisten versterken het Verenigd Koninkrijk te verlaten en zelfstandig verder te gaan, maar wel in de EU te blijven.

In deze omstandigheid wordt het voortbestaan van de EU in haar huidige vorm van vele kanten bedreigd. In het bijzonder zal een sterk Duitsland een stugge oppositie voeren tegen elke politiek die de unie destabiliseert en die de sterkste natie van de EU straft teneinde de zwakke te ondersteunen. Gegeven een voldoende grote crisis zou een kern-groep van de huidige EU-landen zich gemakkelijk kunnen afscheiden en een krachtige Europese nationalistische macht worden die naar het politieke rechts verschuift in reactie op externe economische en religieuze krachten die als vreemd jegens Europa’s historische wortels worden gezien.

Ongehoorde wereldcrisis op komst!

Vanuit een Bijbels perspectief leidt dit alles naar het naderende einde van een tijdperk: een tijd van “… oorlogen en allerlei oproer …” (Lukas 21:9), een tijd van groeiende “… benauwdheid onder de volken …” (v. 25). De Europese migrantencrisis is een direct gevolg van oorlogen – van het onvermogen van de mensheid haar zaken vreedzaam te regelen. Maar dit is een deel van een nog breder beeld van mondiale malaise en ellende. Volgens de VN waren er aan het eind van 2015 wereldwijd 60 miljoen mensen gedwongen uit hun huis verdreven – het hoogste aantal sinds de Tweede Wereldoorlog! De tekenen wijzen erop dat de dingen in toenemende mate erger zullen worden. Wij zijn er nog niet helemaal, maar de Bijbel voorspelt een tijd waarin voor de wereld de tijd van haar opperste crisis zal aanbreken, waarvan alleen de terugkerende Jezus Christus ons levend zal redden (Mattheüs 24:21-22).

De pogingen van de mensheid zichzelf te besturen zijn op z’n best gebrekkig gebleken, op z’n ergst rampzalig. Laat het, ondanks de sirenenzang van moreel relativisme, gezegd zijn: sommige regeringen zijn beter dan andere. Maar wat is Gods perspectief op regeren? Wat elke natie en de gehele wereld nodig hebben is een doeltreffende goddelijke regering gebaseerd op de wetten van God! Die zou blijvende vrede, welvaart, voldoening en werkelijk geluk brengen. We kunnen dankbaar zijn dat er zo’n regering werkelijk op komst is! God is reeds bezig de voorbereidingen voor die regering in beweging te zetten.

Bedenk dat wanneer Jezus Christus naar deze aarde terugkeert, een geheel nieuw hoofdstuk van mondiaal bestuur snel zal beginnen. “Want een Kind is ons geboren, een Zoon is ons gegeven, en de heerschappij rust op Zijn schouder. En men noemt Zijn Naam Wonderlijk, Raadsman, Sterke God, Eeuwige Vader, Vredevorst. Aan de uitbreiding van deze heerschappij en aan de vrede zal geen einde komen …” (Jesaja 9:5-6). Openbaring 11:15 zegt ons dat op zekere dag door ware Christenen vreugdevol zal worden gezegd: “De koninkrijken van de wereld zijn van onze Heere en van Zijn Christus geworden, en Hij zal Koning zijn in alle eeuwigheid.” Bid dat dat koninkrijk mag komen. En doe uw deel om u erop voor te bereiden. Om meer over die glorieuze tijd, die in de niet zo verre toekomst ligt, te weten te komen, kunt u ons informatieve en inspirerende gratis boekje De komende wereld Hoe zal die zijn? aanvragen.

Uw Koninkrijk kome!

Vergis u niet. U en ik zouden misschien willen dat het anders was, maar volgens de Bijbelse profetieën naderen wij een grote climax in de wereldgeschiedenis. God Zelf bepaalt het laatste verloop van de gebeurtenissen die onverbiddelijk zullen leiden naar het einde van dit tijdperk. Hoewel velen die zichzelf christen noemen zich er niet van bewust zijn, is dit de boodschap die Jezus Christus zo krachtig predikte toen Hij op aarde was en de boodschap die Hij Zijn volgelingen opdroeg te verkondigen. Jezus noemde deze boodschap het Evangelie van het Koninkrijk van God (Markus 1:14-15). Het is een indringende boodschap van hoop op een onmiskenbaar betere wereld dan die wij op het ogenblik ervaren – een wereld zonder oorlogen, geweld, haat en vijandschap. Het zal een wereld met rechtvaardig bestuur zijn, waar vrede overheerst en mensen zich niet gedwongen voelen hun land te ontvluchten en elders hun toevlucht te zoeken – kortom, een wereld waar de grote problemen waar Europa vandaag voor staat niet langer zullen bestaan. Dank God dat Zijn Koninkrijk spoedig zal komen, voordat de mensheid zichzelf op de rand van vernietiging brengt – en verder!