Dit is de vertaling van het Engelstalige artikel “Are You Frustrating Your Kids?” (Tomorrow’s Families Today) door Rod McNair, verschenen in het Tomorrow’s World magazine van februari 2022.

Laten we eerlijk zijn – velen van ons zitten vol stress en zijn uitgeput. De druk van ons dagelijks leven kan ons ontmoedigd en gefrustreerd maken. Helaas richten we die frustratie soms op onze dierbaren – inclusief onze eigen kinderen. Als we eerlijk zijn tegenover onszelf moeten we toegeven dat we maar al te vaak boos reageren op onze kinderen, niet omdat ze iets vreselijk verkeerds doen, maar gewoon vanwege onze eigen menselijke natuur.

Wist u dat de Bijbel ons eigenlijk zegt dat we onze kinderen niet moeten provoceren? Let op wat de apostel Paulus, nadat hij kinderen eraan herinnert om hun ouders te gehoorzamen, tegen deze ouders zegt: “En vaders, wek geen toorn bij uw kinderen op, maar voed hen op in de onderwijzing en de terechtwijzing van de Heere” (Efeze 6:4).

Ouders hebben een verantwoordelijkheid in hoe zij op hun kinderen overkomen. Paulus zegt dat het de taak van een vader is om ervoor te zorgen dat hij niet altijd ‘op de knoppen drukt’ van zijn zoons of dochters – zijn omgang met hen mag hen niet tot woede of wrok aanzetten. Dat zou elke vader aan het denken moeten zetten.

Hoe zit het met moeders? Hoe moeten zij hun kinderen behandelen? De Bijbel beschrijft de eigenschappen van een deugdzame vrouw: “Met wijsheid opent zij haar mond, vriendelijke onderwijzing ligt op haar tong” (Spreuken 31:26, NBG ’51). Dit is de tegenhanger van de vader van Efeze 6 – de vriendelijke en geduldige Spreuken 31-moeder. Een godvruchtige moeder zal het opwekken van woede en wrok bij haar kind zo veel mogelijk vermijden. Als volwassene neemt ze verantwoordelijkheid voor de relatie en hoe ze overkomt.

Wij houden van onze kinderen en zouden alles voor hen doen. Dus, hoe kunnen we ervoor zorgen dat we er alles aan doen om positieve en opbouwende relaties met hen te hebben? Anders gezegd, hoe kunnen we minder frustrerend zijn voor onze kinderen?

1: CONTROLEER UW EIGEN EMOTIES

Er zijn momenten dat we onze kinderen ‘strenge liefde’ moeten geven. We mogen niet toegeven aan gezeur of driftbuien. Als we een regel instellen, moeten we die handhaven. God houdt ons verantwoordelijk voor het onderwijzen en leiden van onze kinderen in Zijn wegen – met een slechte houding en regelrechte opstandigheid moet op gepaste en snelle wijze worden afgerekend.

Maar reageren we soms overdreven? Varen we weleens boos uit in plaats van in liefde te corrigeren? We moeten eerlijk ons eigen hart onderzoeken en onszelf deze lastige vragen stellen – en als we een gebrekkig motief of bedoeling vinden, moeten we bereid zijn om dit te corrigeren. Zoals Jezus zei: “…haal eerst de balk uit uw oog en dan zult u goed kunnen zien om de splinter uit het oog van uw broeder te halen” (Mattheüs 7:5).

We zullen fouten maken – we slagen er allemaal wel eens niet in onze emoties onder controle te houden. Maar het is onze taak om te leren onze emoties in bedwang te houden als we proberen onze kinderen zelfbeheersing bij te brengen. Hoe kunnen we van hen verwachten zichzelf te leren beheersen als ze ons dat niet zien doen?

Alle ouders zullen hun kinderen af en toe tarten. Zo is het leven. Maar als we onze kinderen van tijd tot tijd moeten irriteren, laat dat dan zijn omdat we hun ongepaste gedrag corrigeren – niet omdat wij geen emotionele controle hebben.

2: HELP HEN OP WEG NAAR SUCCES

Kinderen opvoeden vereist een vooruitziende blik en wijsheid. Dit betekent dat we moeten nadenken over de patronen die we in het leven van onze kinderen tot stand brengen. Paulus schreef: “Let er dus goed op welke weg u bewandelt, gedraag u niet als dwazen maar als verstandige mensen” (Efeze 5:15, NBV ‘21). We moeten het grote geheel in gedachten houden en zorgvuldig reageren op wat er om ons heen gebeurt.

Wangedrag komt soms voor wanneer ouders geen duidelijke en redelijke verwachtingen hebben geformuleerd – en niet hebben gehandhaafd. Ouders moeten vooruitdenken over de dagelijkse patronen van hun kinderen, ook al kunnen hun kinderen niet helemaal begrijpen waarom. Spreuken 22:6 zegt: “Leer een kind van jongs af aan de juiste weg, en het zal er niet van afwijken wanneer het oud geworden is” [NBV ‘21]. Salomo legde uit dat de patronen die kinderen leren hen hun hele leven ten goede kunnen komen.

Misschien maken onze kinderen ons wel gek omdat ze hun speelgoed overal op de vloer van de woonkamer laten slingeren – en hoe meer we zeuren en zaniken, hoe erger het wordt. Maar misschien is het echte probleem dat ouders geen regels voor verwacht gedrag hebben opgesteld, zoals van hun kinderen verlangen dat zij al hun speelgoed elke dag op een bepaalde tijd op een bepaalde plaats of in een bepaalde bak terugleggen. “Breng uw zoon gehoorzaamheid bij, en hij zal u rust geven en uw ziel genoegens schenken” (Spreuken 29:17). Wanneer ouders een verwacht gedragspatroon uitstippelen – en dat ook afdwingen – dan wordt de frustratie voor alle betrokkenen verminderd.

Toen de Israëlieten op het punt stonden om het Beloofde Land binnen te trekken, herhaalde Mozes precies het levenspatroon dat God van hen verwachtte te omarmen. Heeft God deze manier van leven in een opwelling geschapen? Of onderwees Hij hen in wetten die hen zouden klaarstomen voor succes? De Bijbel geeft het antwoord: “En de HEERE gebood ons al deze verordeningen te houden, om de HEERE, onze God, te vrezen, ons ten goede, alle dagen, om ons in leven te houden…” (Deuteronomium 6:24).

We willen geen obstakels opwerpen op het pad van onze kinderen of onnodige frustraties in hun leven creëren. God verwacht van ons dat wij onze kinderen onderwijzen zoals Hij Zijn kinderen onderwijst: een weg naar succes uitstippelen en hen leren die te volgen, voor hun eigen bestwil.

3: CORRIGEER WEGENS ONGEHOORZAAMHEID, NIET OM IN VERLEGENHEID TE BRENGEN

We kennen het scenario van de supermarkttragedie: een kind eist snoep of speelgoed en krijgt een driftbui als de ouder niet toegeeft. De geplaagde ouder wordt steeds wanhopiger, uit steeds meer dreigementen  ̶  en ontploft uiteindelijk in woede. Wat ging er mis?

Het is onvermijdelijk dat kinderen zich af en toe in het openbaar misdragen en hun ouders soms in verlegenheid brengen. Wanneer dit gebeurt, is het belangrijk een stapje terug te doen en de situatie te overwegen: Ben ik boos omdat ze me in verlegenheid hebben gebracht, of omdat hun gedrag verkeerd was? Er is zeker een opvoedingsprobleem als we hard optreden tegen verkeerd gedrag in het openbaar, maar thuis hetzelfde gedrag wel tolereren. Het geeft onze kinderen de verkeerde boodschap.

Toen Jezus op aarde was, bewaarde Hij Zijn sterkste kritiek voor de eigengerechtige Farizeeërs, omdat zij hypocriet waren. Hij waarschuwde: “Wees op uw hoede dat u uw liefdegave niet geeft in tegenwoordigheid van de mensen om door hen gezien te worden, anders hebt u geen loon bij uw Vader, Die in de hemelen is” (Mattheüs 6:1). Als ouders moeten we meedogenloos eerlijk zijn tegenover onszelf. Hypocrisie of schijnheiligheid is een zekere manier om onze kinderen te frustreren, en met twee maten meten is niet alleen verwarrend, maar werkt ook averechts.

Dus, waar begint goed gedrag in het openbaar? Met het verwachten en afdwingen van goed gedrag thuis. En niet omdat slecht gedrag gênant is voor ouders, maar omdat goed gedrag juist is.

4: BEHANDEL HEN MET RESPECT

Sommige ouders vinden dat het hun recht is om kinderen te vernederen met beledigingen of sarcasme. Maar we weten dat een dergelijke behandeling onszelf van streek maakt als die ons ten deel valt; waarom zouden we die dan gebruiken bij onze kinderen? Grappen die ten koste van hen worden gemaakt bouwen geen gevoelens van welwillendheid en vertrouwen op. Dit betekent niet dat ouders en kinderen niet kunnen genieten van goedhartige humor. Het is een kwestie van begrijpen waar de grens ligt  ̶  en niet toestaan dat de uitwisseling van vriendelijke plagerijen overgaat in kwetsende kleineringen.

Mijn vrouw heeft veel waardering voor de manier waarop haar vader haar meningen met respect behandelde, vooral toen zij opgroeide in haar tienerjaren. Als zij een idee naar voren bracht, maakte hij het niet belachelijk of verwierp hij het niet meteen, ook al was de mening niet helemaal logisch of goed doordacht. Betekent dit dat hij het eens was met elke mening die ze uitte? Natuurlijk niet. Maar hij besprak het onderwerp met haar op een manier die aangaf dat haar mening belangrijk was – aangezien dat ook zo was. Ouders hebben een grote invloed op de vorming van het zelfvertrouwen en het gevoel van eigenwaarde van hun kinderen. Door haar ideeën niet als dom af te doen, gaf hij aan dat zij niet dom was.

Als volwassenen kunnen wij vaak de tekortkomingen in de redenering van onze kinderen zien. Hoewel we hen behoren te onderwijzen en begeleiden naar het nemen van betere beslissingen, is het soms nuttig om hun hun ideeën te laten uitproberen en er zelf achter te komen. Misschien wil uw zoon in uw garage een skelter bouwen van reserveonderdelen. U kunt hem allerlei redenen vertellen waarom dit niet zal lukken, of u kunt het hem zelf laten uitproberen. Zelfs als zijn project tegen de realiteit van natuurwetten aanloopt en u weet dat hij zal falen, is de ervaring van onschatbare waarde! Hij zal meer groeien door te proberen en te falen dan door een ouder te horen vertellen waarom zijn plan niet zal werken.

Als we de ideeën van onze kinderen met waardigheid en respect behandelen, zullen ze het vertrouwen hebben om in de toekomst onze mening te vragen, zullen ze zich minder gefrustreerd voelen, en zullen ze groeien in hun vermogen om gezonde standpunten te vormen en betere beslissingen te nemen. Dat zijn onbetaalbare geschenken voor elk kind.

5: GEEF HET TOE WANNEER U HET MIS HEBT

Als ouders zijn we misschien geneigd te ontkennen dat we ooit fout zitten. We kunnen het gevoel hebben dat onze kinderen ons minder zullen respecteren als we onze fouten en tekortkomingen toegeven. Maar de realiteit is juist het tegenovergestelde. Als kinderen heel klein zijn, hebben zij er bijna volledig vertrouwen in dat wij alles weten. Bij het ouder worden komt er echter een dag dat ze beseffen dat hun ouders niet alles weten. En we kunnen hen niet voor de gek houden.

We frustreren onze kinderen alleen maar – en verliezen hun respect – als we blijven volhouden dat we gelijk hebben, terwijl de feiten duidelijk iets anders zeggen. Als we willen dat onze kinderen de waarheid in hun leven waarderen, dan moeten we bereid zijn om de waarheid onder ogen te zien wanneer we thuis in conflict zijn.

Betekent dit dat ouders zich voortdurend moeten verontschuldigen voor elke beslissing die hun kinderen niet aanstaat? Nee. Sommige beslissingen zullen kinderen van streek maken, hoe vriendelijk ze ook gehanteerd worden, en dat is niet erg – zij zien het grote geheel nog niet. Naarmate kinderen groeien en kritischer worden, werkt het alleen maar averechts als ouders altijd het standpunt innemen dat de kinderen het mis hebben en de ouders gelijk hebben – wat, eerlijk gezegd, erg frustrerend is.

VOLDOENING VOOR HET GEZIN

Er zijn momenten waarop we moeilijke beslissingen moeten nemen die onze kinderen niet leuk vinden, en als het een kwestie van goed of verkeerd is, moeten we opkomen voor het goede  ̶  zelfs als dat ons onpopulair maakt. Maar er zijn ook momenten dat onze menselijke natuur ons belemmert in het ouderschap, dus laten we ervoor zorgen dat we alles doen wat we kunnen om op een positieve en attente manier met onze kinderen samen te werken. Houd rekening met hun behoeften en gevoelens, en zelfs met hun frustraties. “Het aantrekkelijke van de mens is zijn welwillendheid…” (Spreuken 19:22, NBG ‘51), en dat geldt eveneens voor het werken met kinderen. De Bijbelse instructies aan ouders zijn vandaag de dag nog net zo geldig als toen ze in de oudheid werden opgeschreven. Niemand houdt ervan om onnodig gefrustreerd te worden. Het is onze taak om onze kinderen op te leiden en te onderwijzen in de weg die ze moeten gaan – laten we al doende proberen het tot een plezierige ervaring voor hen te maken.