Dit is de vertaling van het Engelstalige artikel “The Heavens Declare” door William Bowmer, verschenen in het Tomorrow’s World magazine van mei-juni 2025.
Duizenden jaren lang hebben mensen naar de nachtelijke hemel gekeken en zich verbaasd over de sterren. In de Bijbel lezen we over koning David die zich erover verwonderde en zei: "De hemel vertelt Gods eer, het gewelf verkondigt het werk van Zijn handen" (Psalm 19:2). De sterren kunnen ons ontzag inboezemen – het lijkt erop dat hoe meer we ontdekken over de hemel die God geschapen heeft, hoe meer we inzien hoe weinig we eigenlijk weten.
En we willen meer weten. De James Webb-ruimtetelescoop (JWST), gelanceerd in december 2021, is de krachtigste ruimtetelescoop ooit. Maar hoe opmerkelijk de technologie ervan ook is, nog opmerkelijker zijn de fascinerende nieuwe beelden die hij ons geeft, die op hun beurt ons van nieuwe data voorzien die verdieping aanbrengen in enkele lang gehuldigde aannames over ons universum – of zelfs misschien op hun kop zetten.
Gedurende het grootste deel van de menselijke geschiedenis zocht de mens de sterren met het blote oog af. Pas sinds het begin van de 17e eeuw werden de eerste telescopen gemaakt, dankzij de ontwikkeling van glazen lenzen en een groeiend begrip van optica. Hierdoor kon Galileo vier manen van Jupiter ontdekken en de theorie weerleggen dat alle hemellichamen rond de aarde draaien. Galileo moest echter door de belemmering van de aardatmosfeer heen waarnemen – het zou nog bijna 400 jaar duren voordat de ruimtetelescoop Hubble (HST), die meer dan 530 kilometer hoog in een baan rond de aarde cirkelde, hoge-resolutiebeelden in het zichtbare lichtspectrum zou leveren, niet verduisterd door de aardatmosfeer. Helaas ontdekten astronomen kort na de lancering in 1990 dat de hoofdspiegel van de HST ongelijkmatig was geslepen – een afwijking van slechts een vijftigste van de dikte van een mensenhaar was voldoende om de verzamelde beelden te vervagen en te vervormen. NASA moest tussen 1993 en 2009 verschillende spaceshuttlemissies uitvoeren om de spiegel te repareren en beschadigde en defecte HST-componenten te vervangen. De HST presteerde uitstekend, maar astronomen wilden iets beters.
Een baanbrekende telescoop
In tegenstelling tot de HST draait de JWST niet om de aarde, maar om een locatie genaamd het L2 Lagrangepunt, zo'n 1490.000 kilometer van de aarde. Door rond dat punt te cirkelen, kan de JWST om de zon draaien en tegelijkertijd in lijn met de aarde blijven. Met een diameter van 6,4 meter heeft de JWST een lichtopvangoppervlak van ongeveer 25 vierkante meter, ongeveer zes keer zo groot als dat van de HST. Hij kan objecten opsporen die 100 keer zwakker zijn dan de HST. Terwijl de HST objecten kan zien die teruggaan tot ongeveer 400 miljoen jaar na het ontstaan van het heelal, kan de JWST terugkijken tot ongeveer 220 miljoen jaar eerder. Toch weegt de JWST, hoewel hij veel groter is, ongeveer de helft van de HST.
Het ontwerp van de JWST omvat een zonnescherm dat het vaartuig verdeelt in een warme kant die naar de zon is gericht, met systemen die de stroomvoorziening, positionering, communicatie en gegevensverwerking regelen, en een koude kant met de telescoop, de camera's en de elektronica die het ruimtevaartuig ondersteunt. Dankzij het zonnescherm verzamelt de telescoop gegevens bij een temperatuur lager dan -223 °C, terwijl de zonnepanelen aan de zonzijde temperaturen boven de 82 °C bereiken. De antenne is altijd naar de aarde gericht om de aan boord van de telescoop verwerkte data te versturen. Computerprogrammeurs zullen zich misschien verbazen over het feit dat dit miljarden kostende ruimtevaartuig op JavaScript-software draait. De JWST-computer heeft een 68 gigabyte solid-state disk (SSD)-geheugen voor de kortetermijnopslag van de door de telescoop verzamelde beelden en data voordat deze naar de aarde worden verzonden. Ondanks de afstand kunnen gegevens de aarde in slechts 5 seconden bereiken, maar vanwege hun omvang kan het downloaden van de hoge-resolutiebeelden van de JWST enkele minuten tot enkele uren duren, omdat de telescoop zijn gegevens met een snelheid van maximaal 28 megabyte per seconde verzendt – langzamer dan veel moderne mobiele telefoonverbindingen. Een upgrade is ook niet mogelijk: vanwege de afstand tot de aarde kan de JWST niet door astronauten worden bediend en is hij afhankelijk van bediening op afstand door wetenschappers op aarde voor kalibraties en aanpassingen.
Ontdekkingen en mysteries
De eerste opname van de JWST – bekend als Webb's First Deep Field – gemaakt op 11 juli 2022, was revolutionair. Deze opname leverde meer details op dan astronomen ooit eerder hadden gezien en riep de eerste van vele vragen op die lang gehuldigde aannames over het heelal ter discussie stelden. Zelfs die eerste opname, gemaakt in minder dan 13 uur, gaf een dieper en gedetailleerder beeld van het heelal dan eerdere telescopen in weken van dataverzameling hadden kunnen verkrijgen. Astronomen zagen sterrenstelsels die meer dan 13 miljard jaar oud waren – wat onmiddellijk enkele belangrijke details van de 'oerknal'-theorie over het ontstaan van het heelal in twijfel trok. Op basis van eerder inzicht hadden sterrenstelsels zich niet zo kort na de oerknal kunnen vormen.
Astronomen blijven discussiëren over de betekenis van de beelden. Een verre ster, HD140283 (informeel bekend als de 'Methusalemster'), wordt nu geschat op 14,46 miljard jaar – wat deze volgens de huidige inzichten ouder maakt dan het zichtbare heelal. Dit schept uiteraard een probleem voor de huidige theorieën. Om alle nieuwe gegevens met elkaar in overeenstemming te brengen, stellen sommige astronomen nu voor dat het heelal bijna twee keer zo oud is als eerder geschat werd: 26,7 miljard jaar, in plaats van de 13,7 miljard jaar die doorgaans wordt aangenomen.
We moeten niet vergeten dat deze miljarden jaren verband houden met de oorspronkelijke scheppingsgebeurtenis die beschreven wordt in Genesis 1:1, en niet met de rest van de beschrijving in hoofdstuk 1 van Gods herschepping van het universum in de nasleep van de satanische opstand die de kosmos in tohu en bohu – wanorde en leegte – stortte. De Bijbel vertelt ons dat de herschepping, niet Gods oorspronkelijke scheppingsdaad, duizenden jaren oud is, niet miljarden, zoals hoofdredacteur Wallace Smith uitlegde in zijn artikel 'Our Biblically Old Earth' [ Onze oude aarde volgens de Bijbel] in de maart-april 2025-editie van het Tomorrow’s World magazine.
Naast de leeftijd van het heelal stellen andere JWST-metingen al lang bestaande theorieën ter discussie die gebaseerd zijn op hypothetische en onzichtbare 'donkere materie' en 'donkere energie' ter verklaring wat we in de ruimte zien. Of wetenschappers deze vragen uiteindelijk zullen oplossen door hun begrip van het fenomeen 'roodverschuiving', dat de leeftijd vaststelt van objecten die zich van de waarnemer verwijderen, te veranderen, of door het idee van 'donkere materie' los te laten – of door een geheel nieuwe en tot nu nog onontdekte theorie te omarmen – valt nog te bezien. Maar essentiële details van wat astronomen dachten te weten, kunnen niet worden ondersteund door de verbluffende nieuwe bevindingen van de JWST.
Astronomen hebben decennialang net zoveel vertrouwen gehad in hun theorieën over de vorming van het heelal als wetenschappers ooit hadden in hun theorieën over alle hemellichamen die rond de aarde draaien, voordat Galileo's telescoop objecten zag die rond een andere planeet draaiden. Maar met de enorme hoeveelheid nieuwe data die de JWST heeft opgeleverd, ontdekken wetenschappers opnieuw hoeveel ze nog niet weten.
Toch liggen dergelijke technische details ver buiten het bereik van hoe de meeste waarnemers de missie van de JWST waarderen. We kijken met ontzag en dankbaarheid naar de verbluffende schoonheid van de beelden die de JWST heeft vastgelegd – of het nu gaat om de ringen rond Saturnus, Jupiter en Neptunus, of de oude sterren, nevelvlekken en sterrenstelsels waarover we zo weinig weten – en we verwonderen ons over wat God heeft gedaan.
De hemel herinnert ons ook aan onze bestemming – en aan onze missie als Christenen. Wat zal de beloning zijn voor hen die God trouw dienen? We lezen: "De verstandigen zullen blinken als de glans van het hemelgewelf, en zij die er velen rechtvaardigen, als de sterren, voor eeuwig en altijd." (Daniël 12:3). De dag zal komen dat de Christenen van vandaag, opgewekt als leden van Gods goddelijke Familie, het universum zullen erven (Romeinen 8:32; Hebreeën 2:8) en meer zullen leren – uit de eerste hand – over de sterren van het uitspansel dan zelfs de beste door de mens gemaakte telescoop kan onthullen.