WAT IS DE AANTREKKINGSKRACHT VAN DE SHARIA?

Dit artikel is de vertaling van het Engelstalige artikel: “What Is the Draw of Sharia Law?” door Dexter Wakefield, verschenen in het Tomorrow’s World magazine van maart-april 2019.

Verslagen uit veel landen met een islamitische meerderheid vertellen van wrede straffen die worden opgelegd aan degenen die de sharia schenden, een stelsel van godsdienstig recht dat vaak is opgenomen in het burgerlijke recht van islamitische samenlevingen. De strengheid van de straffen varieert sterk van land tot land, maar in sommige landen kan het geseling, steniging of het amputeren van een hand inhouden. Zelfs de mildere straffen voor criminele activiteit lijken in westerse ogen zwaar. En afhankelijk van het land kan het familierecht van de sharia het gearrangeerde huwelijk van vrouwelijke kinderen toestaan en de rechten van vrouwen ernstig beperken.

Worden zulke wetten aan die samenlevingen opgelegd tegen de wil van de mensen, of keuren de mensen deze maatregelen gewillig goed? Het kan voor iemand in een westerse liberale democratie moeilijk zijn zich dit voor te stellen, maar het rechtssysteem van de sharia wordt door velen in islamitische maatschappijen nadrukkelijk gedragen. Het prestigieuze Pew Research Center for Religion and Public Life deed een grondig onderzoek dat de hoge percentages mensen laat zien in verschillende islamitische landen die positief staan tegenover het invoeren van de sharia tot de officiële wet in hun land. Dit onderzoek omvatte meer dan 38.000 persoonlijke interviews in meer dan 80 talen, met moslims in heel Europa, Azië, het Midden-Oosten en Afrika. Zelfs in westerse democratieën willen moslimenclaves soms de sharia uitoefenen in hun islamitische gemeenschappen.

Het Pew Research Center stelt in zijn rapport: “Overweldigende percentages van moslims in veel landen willen dat het islamitische recht [sharia] de officiële wet van het land is.” Opgemerkt moet worden dat veel aanhangers van de sharia zeggen dat de wet alleen van toepassing moet zijn op de moslimbevolking van hun land.

Het percentage moslims dat zegt dat de sharia ‘de officiële wet van het land’ moet zijn, varieert sterk in de wereld, van bijna unanimiteit in Afghanistan (99%) tot minder dan een op de tien in Azerbeidjan (8%). Maar grote meerderheden in de meeste onderzochte landen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika, in sub-Saharaans Afrika, Zuid-Azië en Zuidoost-Azië zijn voorstander van de invoering van de sharia, waaronder 71% van de moslims in Nigeria, 72% in Indonesië, 74% in Egypte en 89% in de Palestijnse gebieden. Maar het onderzoek merkte ook op dat er in de meeste onderzochte landen aanzienlijk minder steun is voor zware straffen, zoals het amputeren van de handen van dieven of het executeren van mensen die zich van de islam bekeren tot een ander geloof (The World’s Muslims: Religion, Politics and Society, p. 9, 30 april 2013).

Terwijl het onderzoek aantoont dat veel moslims een democratische regering boven een autoritaire regering verkiezen, toont het ook aan dat zij een democratische maatschappij verkiezen die door de sharia wordt geregeerd.
In het westen vragen de mensen: Waarom wil men de sharia?” Waarom verkiezen zoveel moslimlanden in zo’n overweldigende mate het rechtssysteem van de sharia als de wet van hun land? Velen in de Islam roepen het antwoord op die vraag, maar het westen lijkt dat niet te willen horen.

SAYYID QUTB, JAHILIYYAH, EN MORELE CHAOS

De meeste mensen in het westen hebben nooit gehoord van de Egyptische intellectueel Sayyid Qutb, maar hij wordt algemeen beschouwd als de vader van de moderne radicale islam. Hij was een vroeg en zeer invloedrijk lid van de Moslim Broederschap en werd in 1966 in Egypte geëxecuteerd wegens samenzwering tegen de Egyptische regering. Qutb was ook een productief schrijver en bepleitte een gewelddadige jihad om een islamitische staat te vestigen. Verscheidene jaren studeerde hij en reisde hij rond in de Verenigde Staten en werd zijn afkeer opgewekt door wat hij zag als diens morele laksheid en materialisme. De ervaring beïnvloedde zijn latere geschriften die zeer kritisch jegens het westen waren. Voor Qutb was de sharia niet alleen essentieel voor de verering van Allah, maar ook een sterke kracht die de westerse morele tolerantie tegenging en weerstond.

Qutb en anderen gebruikten de term jahiliyyah om te verwijzen naar de morele chaos en verdorvenheid van de heidense wereld zoals die bestond voor de komst van de islam en de islamitische wet in de 7e eeuw n.Chr. Qutb en andere islamitische denkers beweerden ook dat jahiliyyah weer was opgedoken in de morele chaos van de westerse seculiere maatschappij als gevolg van het ontbreken van de sharia. Zij geloofden dat moslims alleen door de sharia de morele chaos van het westerse secularisme konden bestrijden. Qutbs geschriften hebben de ontwikkeling van de radicale islamitische gezichtspunten in de moderne tijd sterk beïnvloed.
Sayyid Qutb zelf verwierf deze ideeën van een eerdere islamitische intellectueel, Abu’l-Hassan ‘Ali Nadwi. Een academische tekst beschrijft zijn invloed op Qutb:

Nadwi’s term voor de onderworpenheid aan valse goden en voor de morele verdorvenheid en chaos die er noodzakelijkerwijs uit voortkomen is jahiliyyah… Nadwi past deze term veel breder toe om te verwijzen naar de pre-islamitische culturen en beschavingen in het algemeen. Hij gebruikt hem voor de moderne westerse culturen, die hij ziet als doortrokken van materialisme, goddeloze ideologieën en willekeurige seksuele omgang. Opvallend genoeg acht hij de moslims van de laatste tijd zelf te zijn teruggevallen in een nieuwe jahiliyyah, die verwerpelijk is, niet alleen vanwege de morele chaos die deze met zich meebrengt, maar ook omdat deze praktisch een afwijzing van de islam zelf betekent (Princeton Readings in Islamist Thought, p. 108; nadruk toegevoegd).

SNEL VERANDERENDE ZEDEN

Terwijl de westerse seculiere maatschappij haar democratische politieke traditie heeft bewaard, heeft ze haar morele fundament verloren. Ze bouwt haar moraliteit nu op het drijfzand van menselijk redeneren in plaats van op de absolute normen en waarden van de joods-christelijke ethiek die in eerdere tijden hielpen de westerse opvattingen over goed en kwaad te vormen. Dus alles moet mogen. De moslimwereld kijkt naar de moderne westerse cultuur en ziet voyeuristisch geweld in haar films, het vrijwel algeheel loslaten van seksuele grenzen, levendige weergaven van seksualiteit in pornografie en zelfs in gewoon amusement, geslachtelijke verwarring en chaos, en het belachelijk maken van de traditionele familiestructuren. De moraliteit die eens het westerse openbare leven beheerste is gemarginaliseerd en wordt zelfs verguisd. Christofobie – de vrees voor, of afkeer van het christelijke geloof of de invloed ervan – wordt openlijk tot uitdrukking gebracht door overheidsfunctionarissen en academici, en het orthodoxe christendom wordt nu bespot in schaamteloze openbare vertoningen van wereldlijke onverdraagzaamheid. Deze acties stuiten op geen enkele publieke afkeuring. Of men het nu met deze veranderingen eens is of niet, het is moeilijk de snelheid en omvang ervan te ontkennen.

De goddelijke wet is Gods openbaring van goed en kwaad en de Bijbel waarschuwt: “Als er geen visioen [of: ‘visie’; “profetie”, SV] is, raakt een volk losgeslagen, maar welzalig is hij die zich houdt aan de wet” (Spreuken 29:18). Met het loslaten van de Bijbelse morele erfenis ten gunste van een seculiere ‘alles moet kunnen’ moraliteit heeft de westerse maatschappij ‘alle remmingen losgelaten’

En de moslimwereld kijkt toe.

Velen in het westen beschouwen tegenwoordig moraliteit als niets meer dan een ‘sociale constructie’. Vrijdenkers houden vol dat men ‘moraliteit niet wettelijk kan regelen’. Burgerlijke wetten weerspiegelen evenwel hoe dan ook de maatschappelijke opvattingen over goed en kwaad. Bijvoorbeeld, als we denken dat het verkeerd is banken te beroven, maken we daar een wet tegen. Dus in belangrijke mate regelen alle wetten een bestaande moraliteit. Het is niet de vraag óf we moraliteit wettelijk kunnen regelen, maar wíens moraliteit we wettelijk gaan regelen. De poging die vraag te beantwoorden wordt ‘de cultuuroorlog’ genoemd, en de joods-christelijke moraliteit in het westen is bezig snel terrein te verliezen. De moslimwereld kijkt toe en vreest dat de islam hierna aan de beurt is – precies zoals Qutb zei dat het geval zou zijn. En voor de islam is de morele chaos – de jahiliyyah – van het westen van vandaag nog veel erger dan deze was in de jaren 1950 en 1960 toen Qutb schreef.

Het rapport van het Pew Research Center stelt:

Ook al genieten veel moslims van de westerse popcultuur, een duidelijke meerderheid van de moslims in de meeste onderzochte landen denkt dat het westerse amusement de moraliteit in hun land schaadt. En niet alleen moslims die persoonlijk niet houden van de westerse muziek, films en televisie vinden dit. In vier van de zes gebieden zegt een gemiddelde van tenminste de helft van degenen die van dit soort amusement zeggen te houden ook dat de westerse culturele import de moraliteit ondermijnt: sub-Saharaans Afrika (65%), Zuid-Azië (59%), Zuidoost-Azië (51%) en de regio van het Midden-Oosten en-Noord-Afrika (51%)” (The World’s Muslims: Religion, Politics and Society, p. 9, 30 april 2013).

Waarom verkiezen dus velen de sharia? Eén voorname reden is dat ze voorziet in een maatschappelijke verdediging tegen de westerse seculiere morele chaos. De islamitische wereld roept dit antwoord naar het westen, maar de westerse wereld hoort het niet! Ze heeft geen interesse in het veranderen van haar koers of het erkennen van haar morele gebreken. Veel westerse beleidsmakers verkeren in de waan dat de oplossing voor het islamitische radicalisme het geleidelijk doordringen met hun eigen seculiere waarden in de islamitische samenlevingen is. Maar te proberen het islamitische radicalisme in islamitische samenlevingen te genezen door westerse seculiere waarden te stimuleren is olie op het vuur gooien. De gesignaleerde morele chaos die uit die waarden voortvloeit – Sayyid Qutbs moderne jahiliyyah – is waar moslims voor wegvluchten. En zij vluchten naar de sharia.

WESTERS SECULIER IMPERIALISME?

De westerse wereld kijkt naar het moslimterrorisme en jihad en ziet islamitisch imperialisme. De islam kijkt naar de verspreiding van de westerse morele waarden en ziet westers seculier imperialisme – niet komend met de harde kracht van militaire of politieke dominantie, maar met de zachte kracht van dominantie via de media die culturele verandering teweegbrengt. Emmanual Sivan, een historicus en deskundige in de islam, merkt op dat de elektronische media fanatiek worden veroordeeld in de moslimwereld wegens de indringende aard ervan. Hij schrijft dat moslims “het westerse gif” van immoraliteit bespeuren dat hun populaire liederen infiltreert en dat “ideeën overbrengt die diametraal tegengesteld zijn aan Arabische en islamitische opvattingen, losse moraal en onmiddellijke bevrediging aanmoedigt en liefde en leven en de geneugten ervan boven al het andere plaatst, en zich totaal niet meer bewust is van religieus geloof en van bestraffing en beloning in het hiernamaals” (Radical Islam: Medieval Theology and Modern Politics, pp. 3-4).

PARALLELLE ZORGEN VAN HET CHRISTENDOM

Vergelijkbare krachten zijn werkzaam in de wereld van het belijdende christendom. Sommigen in het christendom willen het snel veranderende morele landschap van de westerse samenleving een plaats geven en compromitteren zodoende de aloude joods-christelijke principes. Maar anderen verzetten zich tegen de seculiere krachten en houden vast aan de onwrikbare principes van hun geloof.
Zal dwingend seculier sociaal ontwerp belijdende christenen ertoe brengen hun toevlucht te zoeken in hun godsdienst, zoals seculier imperialisme heeft gedaan met moslims? Ontwikkelingen in het onderwijs geven enkele belangrijke aanwijzingen.

Omdat men in het openbare onderwijs en de populaire cultuur een vijandigheid tot het geloof ervaart, bloeien in de Verenigde Staten speciale scholen [‘charter schools’] en is thuisonderwijs [‘homeschooling’] een groeiend fenomeen. Een rapport uit 2013 van het National Center for Education Statistics ontdekte dat in de V.S. 1.770.000 kinderen thuisonderwijs krijgen – tegen 850.000 in 1999. En thuisonderwijs neemt onder minderheden snel toe. In een onderzoek zei 77 procent van de ouders dat morele instructie een belangrijke factor was in hun beslissing thuisonderwijs te geven.

Over ‘charterscholen’ berichtte The Wall Street Journal: “Gedurende het schooljaar 2014-2015 openden in het hele land 500 nieuwe openbare ‘charterscholen' hun deuren, komend op een totaal van ruim 6.700 met ongeveer 2,9 miljoen ingeschreven leerlingen, volgens de National Alliance for Public Charter Schools” (“Charter-School Movement Grows – for Real-Estate Investors”, WSJ.com, 13 oktober 2015). Dit is niet per se een ‘massa-exodus' uit het openbare schoolsysteem, maar het is wel een aanwijzing dat een toenemend aantal ouders zich grote zorgen maakt over het milieu op de openbare scholen – en misschien over de samenleving als geheel – en zij ertoe worden gedreven actie te ondernemen. Inschrijvingen op godsdienstige en seculiere privéscholen nemen toe naarmate ouders het openbare schoolsysteem verlaten.

Sommigen denken dat deze zorg van moderne ouders een precedent in de oudheid kent. In de 6e eeuw n. Chr. kreeg een ontwikkelde Italiaan, Benedictus van Nursia, een afkeer van de morele decadentie van het Rome van zijn tijd. Daarom richtte hij een klooster en een beweging op die in de chaos van de middeleeuwen hielpen bepaalde deugden van het christendom in stand te houden. In The Benedict Option: A Strategy for Christians in a Post-Christian Nation, een bestseller van The New York Times, beschrijft auteur Rod Dreher een postchristelijke wereld waarin de moraliteit en de waarden die lange tijd met het christendom werden geassocieerd, worden aangevallen en gemarginaliseerd, en zij die zulke waarden onderschrijven ertoe worden gedreven zich terug te trekken in veilige gemeenschappen waarin traditionele deugden kunnen worden bewaard. Hij en anderen zien een wereld die een tweede, geestelijke ‘middeleeuwen’ binnengaat. Drehers oplossingen omvatten een reïntegratie van het evangelische christendom in de liturgie en het traditionele onderwijs van de orthodoxe en katholieke kerken – tussen de regels door een duidelijke oproep van de ‘moederkerk’ aan haar dochterdenominaties. In The New York Times noemde David Brooks het werk van Dreher “het meest besproken en belangrijkste godsdienstige boek van het decennium.” Veel belijdende christenen denken na over overlevingsstrategieën voor hun geloof en waarden, en de ‘Benedictijnse Optie’ wordt een beweging.

Alasdair MacIntyre is een prominente Schotse moraalfilosoof en academicus wiens geschriften sterke invloed hadden op de introductie van de ideeën die Dreher ontwikkelde in The Benedict Option. Hier volgt een passage uit MacIntyre’s boek After Virtue, dat deze visie tot uitdrukking brengt:

Waar het in dit stadium om gaat is de constructie van lokale vormen van gemeenschap waarin beschaafdheid en het intellectuele en morele leven kunnen worden ondersteund tijdens de nieuwe duistere eeuwen die al zijn aangebroken. En als de traditie van de deugden de verschrikkingen van de laatste duistere eeuwen, de middeleeuwen, kon overleven, zijn we niet geheel zonder hoop. Deze keer wachten de barbaren echter niet aan de grens; zij zijn ons al een tijd lang aan het regeren. En het is ons gebrek aan besef hiervan dat deel uitmaakt van onze hachelijke toestand. Wij wachten… op een nieuwe – ongetwijfeld heel andere – heilige Benedictus (p. 263; nadruk toegevoegd).

Moslims kijken naar de westerse wereld en zien morele chaos. Steeds meer belijdende christenen in het westen krijgen een vergelijkbare zienswijze. Tomorrow’s World bepleit niet de oplossingen die in The Benedict Option worden voorgesteld, en ook zeker niet de sharia. Het is echter de moeite waard op te merken dat de razende morele veranderingen in de westerse samenlevingen zowel westerse als islamitische religieuze gemeenschappen aanwakkeren te kijken naar radicale alternatieven. Jezus Christus zei: “Waak…” (Lukas 21:36), en deze massale culturele ontwikkelingen vragen om te waken!

Zelfs in het westen hebben moslims gemeenschappen gevormd waarin zij, in variërende mate van acceptatie of afkeuring door lokale en nationale autoriteiten, sommige aspecten van de sharia toepassen. Zij vinden dat de morele deugden van hun geloof onder vuur liggen van de door hen waargenomen morele chaos van de wereldlijke cultuur, precies zoals veel mensen in het hedendaagse christendom dat ook vinden. Velen, die ijveren om hun waarden te beschermen tegen seculiere erosie, zoeken en vinden hun eigen bolwerken.

DYNAMISCHE KRACHTEN IN HET SPEL

Alasdair MacIntyre had het over “wachten… op een nieuwe – ongetwijfeld heel andere – heilige Benedictus”. Hoe zou deze “heel andere… Benedictus” eruitzien?

In de islam brengt de druk van de westerse wereldlijke cultuur velen ertoe terug te keren naar de sharia – en beweegt sommigen ertoe radicale vormen van de islam te omarmen. Velen die Christus belijden zoeken naar hun eigen reactie, en de geestelijke wind die door de islam waait kan ook door het christendom waaien. Ruim vijftien jaar geleden beweerde paus Johannes-Paulus II dat het christendom het werkelijke idee van Europa vertolkt. Zal de uitdaging van de islam of een uit de hand gelopen seculiere moraliteit een herbevestiging van die ‘christelijke’ identiteit in Europa afdwingen, onder leiding van een zeer charismatische religieuze figuur? Zo iemand kan al in de coulissen klaar staan om het wereldtoneel te betreden. Bijbelse profetieën voorzien zulke gebeurtenissen en velen in de islam verwachten eveneens hun eigen bijzondere persoon.

Via de internationale media worden in de hele wereld culturele waarden uitgedaagd door een instabiele en zich ontwikkelende westerse seculiere moraliteit. Moslims neigen naar de sharia, niet alleen om conservatieve doctrinaire redenen, maar als wet die hun morele waarden beschermt, en velen in wat wordt beschouwd als het orthodoxe christendom zoeken eveneens naar een wijkplaats voor de waarden van hun geloof. De morele systemen van de islam, het christendom en het westerse secularisme zijn drie grote krachten die op ramkoers liggen!