Dit is de vertaling van het Engelstalige artikel “Beyond Genetics” (The Works of His Hands) door Bryan Fall, verschenen in het Tomorrow’s World magazine van januari 2023.
Menselijke genetica is krachtig. Een opgroeiende zoon dezelfde tred als zijn vader te zien krijgen of de stem van een moeder in die van haar tiener dochter beginnen te horen, kan treffend zijn. Als u naar uw handen, ogen, haar en vele andere kenmerken kijkt, hebben één biologische moeder en één biologische vader duidelijk veel van zichzelf aan u doorgegeven. Hoe we er van buiten uitzien en hoe we van binnen functioneren, hebben we grotendeels van onze ouders meegekregen.
Al deze erfelijke eigenschappen zijn in DNA te vinden ̶ een lang, gedraaid, laddervormig molecuul dat bestaat uit slechts vier chemicaliën. DNA-moleculen worden samengevoegd tot 23 paren chromosomen. De helft komt van uw vader en de andere helft van uw moeder. Genen zijn korte stukjes DNA en elk gen vervult specifieke functies. Uw 'genoom' is uw complete set genetische informatie, gecodeerd in uw chromosomen en genen. Toen onderzoekers in 2003 voor het eerst het hele menselijke genoom 'in kaart brachten', ging di t gepaard met veel overdrijving. Zoals Richard Gibbs in Nature schreef: “De aankondiging werd geprezen als 'het einde van het begin' en een lanceerplatform voor een nieuw tijdperk” (“The Human Genome Project Changed Everything”, 7 augustus 2020). Men dacht dat onze genen niet alleen fysieke eigenschappen zoals oog- en haarkleur bepaalden, maar ook veel complexere eigenschappen, zoals criminaliteit en promiscuïteit. Visioenen van genetisch gemanipuleerde 'superbaby's' kwamen voort uit deze deterministische visie, en theoretici speculeerden over de mogelijkheid om de 'perfecte' factoren te vermengen en aan elkaar te koppelen. Theoretische mogelijkheden leken eindeloos.
DNA is pas het begin
De werkelijkheid is echter anders dan de theorie. Sceptici van volledig genetisch determinisme wezen op bezwaren. Wetenschappers hadden gedacht dat er meer dan 100.000 genen nodig zouden zijn om de reeks aan menselijke fysieke complexiteit en die met betrekking tot gedrag voor hun rekening te nemen ̶ maar het Human Genome Project vond slechts een magere reeks van 20.000. En studies van identieke tweelingen konden zich niet tot DNA wenden om opmerkelijke verschillen in gezondheidsstatus en opgelopen ziekten te verklaren.
Zelfs in de baarmoeder laat DNA een aantal vragen onbeantwoord. Alle cellen in de organen en weefsels van een persoon hebben hetzelfde DNA, maar de cellen zelf in de verschillende weefsels en organen verschillen in hun specifieke vormen, structuren en functies. De huidcellen op uw hand en de oogbolcellen in uw oogholte hebben bijvoorbeeld exact hetzelfde DNA in de kern van elke cel. Toch zijn er duidelijke verschillen tussen uw huid en uw oogballen! Hoe verklaren we dat uw lichaam 'weet' welk weefsel het op welke plaats moet vormen? Als de cellen op de palm van uw hand in de war geraakt waren, dan zouden daar in theorie oogballen hebben kunnen ontspruiten en groeien. Bepaalde genen worden op de een of andere manier op het juiste moment en op de juiste plaats in- en uitgeschakeld.
Het gebied van epigenetica geeft ons een nog ingewikkelder beeld van genetische complexiteit. Het bestudeert de omkeerbare mechanismen waardoor omgevingsfactoren zoals lichaamsbeweging of overmatig alcoholgebruik specifieke genen kunnen 'aanzetten' of 'uitzetten' ten goede of ten kwade van het lichaam. Dit alles wordt bereikt zonder de eigenlijke genen te veranderen. Van de verschillende epigenetische 'kenmerken' of 'schakelaars' zijn methylering en histonmodificatie het meest bestudeerd. Methylering is de binding van een extra chemische stof aan een gen. Evenals een plaknotitie die een passage op een gedrukte pagina bedekt, kan een aangehechte methylgroep de effectiviteit van bepaalde eiwitten blokkeren die de genetische code 'lezen'. Op deze manier wordt het betreffende gen dus gedeactiveerd of uitgeschakeld.
Histonen zijn wat DNA normaal gesproken omhult, net zoals de pagina's van een boek aan de binding in de rug van het boek zijn bevestigd. Bij een nieuw, strak gebonden boek kan het zijn dat u de pagina's niet volledig kunt openen om gemakkelijk te kunnen lezen. Evenzo, wanneer DNA stevig door een histon gebonden is, is het ontoegankelijk en 'uitgeschakeld'. Net als methylering kan deze epigenetische factor doorgegeven worden aan het nageslacht.
Epigenetica suggereert belangrijke implicaties voor ons individueel: we hebben een zekere verantwoordelijkheid voor ons toekomstige zelf en zelfs voor de volgende generatie. Levensstijlkeuzes die tijdens onze jeugd gemaakt werden, hebben invloed op onze mentale en fysieke gezondheid in het latere leven. En erfelijke epigenetische schakelaars die aan kinderen worden doorgegeven baren nog grotere zorgen. Onderzoekers redeneren op basis van dierstudies dat drankmisbruik bij mensen zelfs de hersenontwikkeling van nakomelingen kan beïnvloeden die niet direct aan alcohol worden blootgesteld (“Binge Drinking and Intergenerational Implications: Parental Preconception Alcohol Impacts Offspring Development in Rats”, Journal of the Endocrine Society, vol. 2, editie 7, juli 2018, pp. 672-686). Uit een onderzoek uit 2008 bleek dat kinderen van wie de moeder zwanger was tijdens de Nederlandse hongerwinter van 1944-1945 meer kans hadden op het ontwikkelen van hartaandoeningen, schizofrenie of diabetes type 2 (“Persistent epigenetic differences associated with prenatal exposure to famine in humans”, Proceedings of the National Academy of Sciences, vol. 105, editie 44, 4 november 2008).
Wetenschappers zeggen ons dat de zee van chemicaliën waarin we ons door het moderne leven baden, epigenetische veranderingen kan teweegbrengen waar we geen controle over hebben. De epigenetische veranderingen die door onze omgeving veroorzaakt worden, kunnen in toenemende mate onze toekomstige gezondheid beïnvloeden, ook al tellen we onze calorieën en zetten we getrouw onze 'stappen'.
Gods plan: het volgende ontwikkelingsstadium
Waarachtig, de mensheid is wonderbaarlijk gemaakt. Het wonder van een genetische code geschreven in het meesterlijk chemische script van de hand van onze Schepper verbaast ons vandaag. De vele epigenetische factoren die delen en stukken van onze genen in- of uitschakelen, tonen de ontzagwekkende diepte en breedte van een dans tussen DNA en omgeving. We zouden terecht de verantwoordelijkheid moeten voelen om voor de lichamen die ons gegeven zijn te zorgen en verstandige keuzes te maken op het gebied van voeding, lichaamsbeweging en zelfs de gedachten die we denken.
We erkennen echter ook dat onze lichamen aan tijdelijkheid onderworpen zijn. Ondanks dat er miljoenen dollars worden uitgegeven aan onderzoek naar levensverlenging, zijn we allemaal gemaakt om uiteindelijk te sterven (Hebreeën 9:27). Dure supplementen, strikte voedingsschema's, hoge intensiteit intervaltraining, intermittent fasting, ademtrainings-apps en zelfs de meest gedisciplineerde en effectieve 'power thoughts' [positieve bevestigende gedachten] zullen onvermijdelijk mislukken. Aan het einde van zelfs de meest verheven beloften van alle fysieke-menselijke-potentiële bewegingen staat de dood. Geen enkel zogenaamd 'woord van geloof' kan de God onttronen die uw genetica geschreven heeft. En om echte hoop te hebben, moeten we door alle valse verwachtingen heen kijken.
Is er één ware hoop? Wist u dat u een bestaan zonder vergankelijke genen beloofd wordt (1 Korinthe 15:53)? Het kan zijn dat de wetenschap er niet in slaagt om dove oren, blind geworden ogen, ongecontroleerde kanker en kromme door pijn geteisterde lichamen te redden. Onze Schepper heeft echter een plan om ons een schitterend bestaan te geven bij onze toekomstige geboorte in Zijn Gezin (Johannes 3:5). God schuift niet alleen maar problemen voor zich uit – Hij zal ons niet slechts weer een vergankelijke genetische structuur geven door ons als kippen, varkens, koeien of zelfs supermensen te reïncarneren.
God bereidt zich voor op een taak die alleen Hij kan vervullen. Hij is van plan om van een zeer sterfelijk u een onsterfelijk wezen te maken (1 Korinthe 15:54). Hij is van plan om u macht te geven die elke verbeelding tart ̶ grenzeloze macht die zich zal uitbreiden over ons uitgestrekte universum (Hebreeën 2:8; Filippenzen 3:21). Wij aanschouwen met eerbied het ontzagwekkende en prachtige ontwerp van ons lichaam (Psalm 139:14), maar het wonder van ons huidige ontwerp kan nog niet een begin van vergelijking zijn met de toekomst die uw Schepper voor u in gedachten heeft (1 Korinthe 2:9). Genetica is machtig. Uw Schepper, die uw lichaam ontworpen heeft en een ongelofelijke toekomst voor de hele mensheid plant, is zelfs nog machtiger.